Başlık

:

DİL VE YAPI: OSMANLI-TÜRK MODERNLEŞME SÜRECİNDE DİLSEL DÖNÜŞÜMÜN YAPISAL DÖNÜŞÜME ETKİSİ

Yazar(lar)

:

Cenk REYHAN

İngilizce Başlık

:

LANGUAGE AND STRUCTURE: THE REFLECTION OF LINGUISTIC TURN ON STRUCTURAL TRANSFORMATION THROUGH THE OTTOMAN-TURKISH MODERNIZATION PROCESS

Anahtar Kelimeler

:

Dilsel Dönüşüm, Yapısal Dönüşüm, Yeni Osmanlılar, Jön Türkler, Monarşi, Teokrasi, Cumhuriyet

İng. Anahtar Kelimeler

:

Linguistic Turn, Structural Transformation, New Ottomans, Young Turks, Monarchy, Theocracy, Republic

Özet

:

Osmanlı-Türk modernleşme sürecinde modern bir dil ve terminoloji ve onunla içkin yeni bir yapı inşa edilmedi. Geleneksel meşrulaştırma söylemi Tanzimat Fermanı’ndan cumhuriyetin kuruluşuna değin, ekonomi-politik bilimin terminoloji ile ifade etmek gerekirse sürekli kendini “basit yeniden üretti”. Buna karşılık, Kuva-yı Milliye dönemi ve bu dönemde toplanan yerel ve ulusal ölçekli kongre belgelerindeki dil ve anlam yapılarının içerik analizi yapıldığında yeni bir dil ve yeni bir terminolojinin gelişmekte olduğu gözlemlenebilmektedir. 1921 Anayasası’nda Türk devriminin mantığı, “egemenlik bilâ kayd ü şart milletindir” ifadesi ile “dil”e geldi. Takip eden dönemde, bu yeni “dil” ve terminoloji ile ilintili yeni bir siyasal/kurumsal “yapı” inşası kaçınılmazdı. Bunun anlamı dilin, yine ekonomi-politik bilimden ödünç aldığımız tabirle, kendini “geniş yeniden üretmesi” suretiyle yeni bir rejimi inşa etmesidir. Osmanlı-Türk aydını söz konusu olduğunda, gerek dillerinin kendi dünyalarının sınırlarını oluşturması, gerekse yeni kelime ve terminoloji oluşturmaktaki çekingenlikleri, yeni bir “dil” ve onunla içkin “yapı”nın inşa edilmesindeki başarısızlıkları dikkat çekicidir. Tüm geleneksel-yapısal tahakkümlere rağmen, yine de, “dil”sel ve bununla içkin bir şekilde “yapı”sal dönüşüm, yeni bir rejimin inşası ile sonuçlanan modernleşme sürecine karşılık gelmektedir. İncelemede, İmparatorluktan Cumhuriyete, Türkiye’de “dilsel dönüşüm”ün “yapısal dönüşüm”e etkisinin tarihsel süreçlerini izleyeceğiz.

İngilizce Özet

:

A modern language, terminology and a new structure immanent with them were not built in the Ottoman-Turkish modernization process. The traditional legitimation discourse had “simply reproduced” itself, a terminology from political economy, from the Tanzimat Edict until the establishment of the republic. On the other hand, if one looks through the content analysis of language and meaning structures in the Kuva-yı Milliye Period and local and national congress documents collected in this period, it can be observed that a new language and a new terminology had been developing. The logic of the Turkish revolution in the 1921 Constitution came to the “language” with the phrase “Sovereignty rests unconditionally with the nation.” In the following period, the construction of a new political/institutional “structure” related to this new “language” and terminology was inevitable. It means that language constructed a new regime by “expandedly reproducing” itself, again with a borrowed term from political economy. If one considers the Ottoman-Turkish intellectuals, their language forming the boundaries of their own world, their timidity in creating new words and terminology, and their failure to construct a new “language” and an inherent “structure” within it, are all remarkable. Despite all the traditional-structural dominations, the “linguistic” transformation and the “structural one” which is inherently in it, corresponds to the modernization process that results in the construction of a new regime. In this study, we will follow the historical process of the reflections of “linguistic turn” on “structural transformation” from the empire to the repubclic.

Pdf

:

Tam Metin

Pdf

:

İngilizce Tam Metin

Sayı: 38 - 2022 - Tüm Makaleler